|
ความรู้ทั่วไปทั้งหมด..คลิก |
คำราชาศัพท์
คำราชาศัพท์ คือ คำสุภาพที่ใช้ให้เหมาะสมกับฐานะของบุคคลต่างๆ คำราชาศัพท์เป็นการกำหนดคำและภาษาที่สะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรมอันดีงามของไทย แม้คำราชาศัพท์จะมีโอกาสใช้ในชีวิตน้อย แต่เป็นสิ่งที่แสดงถึงความละเอียดอ่อนของภาษาไทยที่มีคำหลายรูปหลายเสียงในความหมายเดียวกัน และเป็น ลักษณะพิเศษของภาษาไทย โดยเฉพาะ ซึ่งใช้กับบุคคลกลุ่มต่างๆ ดังต่อไปนี้
- พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ
- พระบรมวงศานุวงศ์
- พระภิกษุสงฆ์ สามเณร
- ขุนนาง ข้าราชการ
- สุภาพชน
คำราชาศัพท์ที่ใช้เป็นคำนาม
คำสามัญ |
คำราชาศัพท์ |
คำสามัญ |
คำราชาศัพท์ |
หัว(พระมหากษัตริย์) |
พระเจ้า |
หัว |
พระเศียร |
ผม(พระมหากษัตริย์) |
เส้นพระเจ้า |
ผม |
พระเกศา,พระเกศ,พระศก |
หน้าผาก |
พระนลาฎ |
คิว |
พระขนง,พระภมู |
ขนระหว่างคิว |
พระอุณาโลม |
ดวงตา |
พระจักษุ,พระนัยนา,พระเนตร |
จมูก |
พระนาสา,พระนาสิก |
แก้ม |
พระปราง |
ปาก |
พระโอษฐ์ |
ฟัน |
พระทนต์ |
ลิ้น |
พระชิวหา |
คาง |
พระหนุ |
หู |
พระกรรณ |
คอ |
พระศอ |
ดวงตา |
พระเนตร |
หนวด |
พระมัสสุ |
บ่า,ไหล่ |
พระอังสา |
ต้นแขน |
พระพาหา,พระพาหุ |
ปลายแขน |
พระกร |
มือ |
พระหัตถ์ |
นิ้วมือ |
พระองคุลี |
เล็บ |
พระนขา |
ห้อง |
พระอุทร |
เอว |
พระกฤษฎี,บั้นพระเอว |
ขา,ตัก |
พระเพลา |
แข้ง |
พระชงฆ์ |
เท้า |
พระบาท |
ขน |
พระโลมา |
ปอด |
พระปัปผาสะ |
กระดูก |
พระอัฐิ |
หมวดขัตติยตระกูล
คำสามัญ |
คำราชาศัพท์ |
คำสามัญ |
คำราชาศัพท์ |
ปู่,ตา |
พระอัยกา |
ย่า,ยาย |
พระอัยยิกา,พระอัยกี |
ลุง,อา(พี่-น้องชาย ของพ่อ |
พระปิตุลา |
ป้า,อา(พี่-น้องสาวของ พ่อ) |
พระมาตุจฉา |
พ่อ |
พระชนก,พระบิดา |
แม่ |
พระชนนี,พระมารดา |
พี่ชาย |
พระเชษฐา,พระเชษฐภาตา |
น้องสาว |
พระราชธิดา,พระธิดา |
หลาน |
พระนัดดา |
แหลน |
พระปนัดดา |
ลูกเขย |
พระชามาดา |
ลูกสะใภ้ |
พระสุณิสา |
|
หมวดเครื่องใช้
คำสามัญ |
คำราชาศัพท์ |
คำสามัญ |
คำราชาศัพท์ |
คำสามัญ |
คำราชาศัพท์ |
ยา |
พระโอสถ |
แว่นตา |
ฉลองพระเนตร |
หวี |
พระสาง |
กระจก |
พระฉาย |
น้ำหอม |
พระสุคนธ์ |
หมวก |
พระมาลา |
ตุ้มหู |
พระกุณฑล |
แหวน |
พระธำมรงค์ |
ร่ม |
พระกลด |
ประตู |
พระทวาร |
หน้าต่าง |
พระบัญชร |
อาวุธ |
พระแสง |
ฟูก |
พระบรรจถรณ์ |
เตียงนอน |
พระแท่นบรรทม |
มุ้ง |
พระวิสูตร |
ผ้าห่มนอน |
ผ้าคลุมบรรทม |
ผ้านุ่ง |
พระภูษาทรง |
ผ้าเช็ดหน้า |
ผ้าชับพระพักตร์ |
น้ำ |
พระสุธารส |
เหล้า |
น้ำจัณฑ์ |
ของกิน |
เครื่อง |
ช้อน |
พระหัตถ์ ช้อน |
ข้าว |
พระกระยาเสวย |
หมาก |
พระศรี |
|
คำราชาศัพท์ที่ใช้เป็นคำสรรพนาม
บุรุษที่ 1
สรรพนาม |
ผู้พูด |
ผู้ฟัง |
ข้าพระพุทธเจ้า |
บุคคลทั่วไป |
พระมหากษัตริย์,เจ้านายชั้นสูง |
เกล้ากระหม่อมฉัน |
บุคคลทั่วไป(หญิง) |
เจ้านายชั้นรองลงมา |
เกล้ากระหม่อม |
บุคคลทั่วไป(ชาย) |
|
เกล้ากระผม |
บุคคลทั่วไป |
|
|
บุรุษที่ 2
สรรพนาม |
ผู้พูด |
ผู้ฟัง |
ใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท |
เจ้านายหรือบุคคลทั่วไป |
พระมหากษัตริย์,พระบรมราชินีนาถ |
ใต้ฝ่าละอองพระบาท |
เจ้านายหรือบุคคลทั่วไป |
พระบรมโอรสาธิราช,พระบรมราชกุมารี |
ใต้ฝ่าพระบาท |
เจ้านายหรือบุคคลทั่วไป |
เจ้านายชั้นสูง |
ฝ่าพระบาท |
เจ้านายที่เสมอกันเหรือผู้น้อย |
เจ้านายชั้นหม่อมเจ้าถึงพระเจ้าวรวงศ์เธอ |
|
บุรุษที่ 3
สรรพนาม |
ผู้พูด |
ใช้กับ |
พระองค์ |
บุคคลทั่วไป |
พระมหากษัตริย์,เจ้านายชั้นสูง |
ท่าน |
บุคคลทั่วไป |
เจ้านาย |
|
คำขานรับ
คำ |
ผุ้ใช้ |
ใช้กับ |
พระพุทธเจ้าข้าขอรับใส่เกล้าใส่กระหม่อม |
ชาย |
พระมหากษัตริย์ |
เพคะใส่เกล้าใส่กระหม่อมหรือเพคะ |
หญิง |
พะมหากษัตริย์ |
พระพุทธเจ้าข้าขอรับ,พระพุทธเจ้าข้า |
ชาย |
เจ้านายชั้นสูง |
เพค่ะกระหม่อม |
หญิง |
เจ้านายชั้นสูง |
|
คำราชาศัพท์ที่ใช้เป็นคำกริยา
เป็นคำแสดงอาการ แบ่งเป็น 4 ชนิด
- กริยาที่เป็นราชาศัพท์ในตัวเอง เช่น ตรัส(พูด) เสด็จ(ไป) กริ้ว(โกรธ) ประชวร (ป่วย) ประสูติ(เกิด) ทูล(บอก) เสวย(กิน) ถวาย(ให้) บรรทม(นอน) ประทับ(อยู่) โปรด(รัก,ชอบ) ทรงม้า(ขี่ม้า) ทรงดนตรี(เล่นดนตรี)
- ใช้ทรงนำหน้ากริยาธรรมดา เช่น ทรงฟัง ทรงยืน ทรงยินดี
- ห้ามใช้ทรงนำหน้ากริยาที่มีนามราชาศัพท์ เช่น มีพระราชดำริ(ห้ามใช้ทรงมีพระราชดำริ) มีพระบรมราชโองการ (ห้ามใช้ทรงมีพระบรมราชโองการ)
- ใช้เสด็จนำหน้ากริยาบางคำ เช่นเสด็จกลับ เสด็จขึ้น เสด็จลง
คำกริยาที่ประสมขึ้นใช้เป็นราชาศัพท์ตามลำดับชั้นบุคคล
กริยา |
ราชาศัพท์ |
ชั้นบุคคล |
เกิด |
พระราชสมภพ |
พระมหากษัตริย์,พระบรมราชินี |
|
ประสูติ |
เจ้านาย |
ตาย |
สวรรคต |
พระมหากษัตริย์,พระบรมราชินี |
|
ทิวงคต |
พระยุพราชหรือเทียบเท่า |
|
สิ้นพระชนม์ |
พระองค์เจ้าหรือเจ้านายชั้นสู |
|
ถึงชีพิตักษัย,สิ้นชีพิตักษัย |
หม่อมเจ้า |
|
ถึงแก่อสัญกรรม |
นายกรัฐมนตรี |
|
ถึงแก่อนิจกรรม |
รัฐมนตรี |
|
คำขึ้นต้นและคำลงท้ายในการกราบบังคมทูล กราบทูล และทูลด้วยวาจา
ฐานันดรของผู้ฟัง |
คำขึ้นต้น |
คำลงท้าย |
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว , สมเด็จพระบรมราชินีนาถ |
ขอเดชะฝ่าละอองธุลีพระบาทปกเกล้าปกกระหม่อม |
ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อมขอเดชะ |
สมเด็จพระบรมราชินี , สมเด็จพระบรมราชชนนี , สมเด็จพระยุพราช , สมเด็จพระสยามบรมราชกุมารี |
ขอพระราชทานกราบบังคมทูลทราบฝ่าละอองพระบาท |
ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม ควรมีควรแล้วแต่จะทรงพิจารณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม |
สมเด็จเจ้าฟ้า |
ขอพระราชทานกราบทูลทราบฝ่าพระบาท |
ควรมีควรแล้วแต่จะทรงพิจารณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม |
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้า |
ขอประทานกราบทูลทราบฝ่าพระบาท |
ควรมีควรแล้วแต่จะทรงพิจารณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม |
พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า |
กราบทูลฝ่าพระบาท |
ควรมีควรแล้วแต่จะโปรด |
หม่อมเจ้า |
ทูลฝ่าพระบาททรงทราบ |
แล้วแต่จะโปรด |
|
การใช้คำราชาศัพท์ในการเพ็ดทูล
หลักเกณฑ์ในการกราบบังคมทูลพระเจ้าแผ่นดิน
- ถ้าผู้รับคำกราบบังคมทูลไม่ทรงรู้จัก ควรแนะนำตนเองว่า "ขอเดชะฝ่าละอองธุลีพระบาทปกเกล้าปกหระหม่อม ข้าพระพุทธเจ้า ......................ชื่อ.................... ขอพระราชทานพระบรมราชวโรกาสกราบบังคมทูลพระกรุณาทราบฝ่าละอองธุลีพระบาท" และลงท้ายว่า ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อมขอเดชะ
- ถ้ากราบบังคมทูลธรรมดา เช่น ทรงมีกระแสพระราชดำรัสถามส่าชื่ออะไร ก็กราบบังคมทูลว่า "ข้าพระพุทธเจ้า ชื่อ ...................พระพุทธเจ้าข้า"
- ถ้าต้องการกราบบังคมทูลถึงความสะดวกสบาย หรือรอดอันตรายให้ใช้คำว่า "เดชะพระบารมีปกเกล้าปกกระหม่อม......................"
- ถ้าจะกราบบังคมทูลถึงสิ่งที่ทำผิดพลาดไม่สมควรทำให้ใช้คำนำ "พระราชอาญาไม่พ้นเกล้าพ้นกระหม่อม"
- ถ้าจะกราบบังคมทูลขอพระราชทานพระมหากรุณาใช้คำว่า "ขอพระบารมีปกเกล้าปกกระหม่อม"
- ถ้าจะกราบบังคมทูลถึงของหยาบมิบังควร ใช้คำว่า "ไม่ควรจะกราบบังคมพระกรุณา"
- ถ้าจะกราบบังคมทูลเป็นกลางๆ เพื่อให้ทรงเลือก ให้ลงท้ายว่า "ควรมีควร ประการใดสุดแล้วแต่จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้า โปรดกระหม่อม"
- ถ้าจะกราบบังคมทูลถึงความคิดเห็นของตนเองใช้ว่า "เห็นด้วยเกล้าด้วยกระกม่อม"
- ถ้ากราบบังคมทูลถึงสิ่งที่ที่ทราบใช้ว่า "ทราบเกล้าทราบกระหม่อม"
- ถ้าจะกราบบังคมทูลถึงการทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งถวายใช้คำว่า "สนองพระมหากรุณาธิคุณ"
- ถ้าจะกล่าวขออภัยโทษ ควรกล่าวคำว่า "เดชะพระอาญาไม่พ้นเกล้า" และลงท้ายว่า ด้วยเกล้าด้วยกระกม่อม
- การกล่าวถึงสิ่งที่ได้รับความอนุเคราะห์ ให้ใช้คำว่า "พระเดชพระคุณเป็นล้นเกล้าล้นกระหม่อม"
สำหรับเจ้านายตั้งแต่หม่อมเจ้าขึ้นไป
- ในการกราบบังคมทูล ไม่ต้องใช้คำขึ้นต้นและลงท้าย ถ้าเป็นพระยุพราช , พระราชินีแห่งอดีตรัชกาลและสมเด็จเจ้าฟ้า ควรใช้สรรพนามแทนพระองค์ท่านว่า "ใต้ฝ่าละอองพระบาท" ใช้สรรพนามแทนตนเองว่า "ข้าพระพุทธเจ้า" และใช้คำรับว่า "พระพุทธเจ้าข้า"
- เจ้านายชั้นรองลงมา ใช้สรรพนามแทนพระองค์ว่า "ใต้ฝ่าพระบาท" ใช้สรรพนามแทนตนเองว่า "เกล้ากระหม่อม" ใช้คำรับว่า "พระเจ้าข้า" เจ้านายชั้นสมเด็จพระยาและพระยาพานทอง ใช้สรรพนามของท่านว่า "ใต้เท้ากรุณา" ใช้สรรพนามของตนว่า "เกล้ากระหม่อม" ฝช้คำรับว่า "ขอรับกระผม"
- คำที่พระภิกษุใช้เพ็ดทูลต่อพระเจ้าแผ่นดิน แทนคำรับว่า "ถวายพระพร" แทนตนเองว่า "อาตมภาพ" ใช้สรรพนามของพระองค์ว่า "มหาบพิตร"
วิธีใช้คำประกอบหน้าคำราชาศัพท์
- พระบรมราช ใช้ประกอบหน้าคำเพื่อให้เห็นว่าสำคัญยิ่ง ในกรณีที่ต้องการเชิดชูพระราชอำนาจ
- พระบรม ใช้ประกอบหน้าคำเพื่อให้เห็นว่าสำคัญยิ่ง ในกรณีที่ต้องการเชิดชูพระราชอิสริยยศ
- พระราช ใช้ประกอบหน้าคำเพื่อให้เห็นว่าสำคัญรองมาจาก พระบรม เพื่อแสดงให้เห็นว่าเป็นสิ่งเฉพาะขององค์พระเจ้าแผ่นดิน
วิธีใช้คำประกอบหลังคำราชาศัพท์
- ทรง ใช้ประกอบหลังคำนาม เพื่อเป็นคำนามราชาศัพท์
- ต้น ใช้ประกอบหลังคำนามสำคัญทั่วไป เพื่อทำให้เป็นคำนามราชาศัพท์ มักใช้กับสิ่งที่โปรดเป็นพิเศษ
- หลวง ใช้ประกอบหลังคำนามสามัญทั่วไป เพื่อให้เป็นนามราชาศัพท์
- พระที่นั่ง ใช้ประกอบหลังคำนามสามัญ เพื่อให้เป็นนามราชาศัพท์ มีความหมายว่าเป็นที่ประทับส่วนพระองคราชาศัพท์สำหรับพระภิกษุสงฆ์
ราชาศัพท์สำหรับพระภิกษุสงฆ์
ไทยเรามีคำพูดที่ใช้กับพระภิกษุโดยเฉพาะอยู่ประเภทหนึ่งบางทีก็เป็นคำที่พระภิกษุเป็นผู้ใช้เอง ซึ่งคนไทยส่วนใหญ่จะรู้จักกันหมดแล้ว เช่น คำว่า อาตมาภาพ หรืออาตมา มีความหมายเท่ากับ ฉัน บางคำก็ทั้งท่านใช้เองและเราใช้กับท่าน เช่น คำว่า ฉัน หมายถึง กิน เป็นต้น การพูดกับพระภิกษุต้องมีสัมมาคารวะ สำรวม ไม่ใช้ถ้อยคำที่เป็นไปในทำนองพูดเล่นหรือพูดพล่อยๆ ซึ่งจะเป็นการขาดความเคารพไปสำหรับพระภิกษุ เราจำเป็นต้องทราบราชทินนาม เรียกว่า พระภิกษุผู้ทรงสมณศักดิ์ ของพระภิกษุเรียงลำดับได้ดังนี้ เพื่อที่จะได้ใช้ได้อย่างถูกต้อง
- สมเด็จพระสังฆราช
- สมเด็จพระราชาคณะ หรือ ชั้นสุพรรณปัฎ คือ พระภิกษุที่มีราชทินนามนำหน้าด้วยคำว่า "สมเด็จพระ"
- พระราชาคณะชั้นรอง
- พระราชาคณะชั้นธรรม พระราชาคณะชั้นนี้มักมีคำว่า "ธรรม" นำหน้า
- พระราชาคณะชั้นเทพ พระราชาคณะชั้นนี้มักมีคำว่า "เทพ" นำหน้า
- พระราชาคณะชั้นราช พระราชาคณะชั้นนี้มักมีคำว่า "ราช" นำหน้า
- พระราชาคณะชั้นสามัญ
- พระครูสัญญาบัติ , พระครูชั้นประทวน , พระครูฐานานุกรม
- พระเปรียญตั้งแต่ 3-9
การใช้คำพูดกับพระภิกษุทรงสมณศักดิ์ ที่ผิดกันมากคือชั้นสมเด็จพระราชาคณะเห็นจะเป็นเพราะมีคำว่า "สมเด็จ" นำหน้าจึงเข้าใจว่าต้องใช้คำราชาศัพท์ ซึ่งผิด ความจริงแล้ว พระภิกษุทรงสมณศักดิ์ที่ต้องใช้ราชาศัพท์มีเฉพาะเพียงสมเด็จพระสังฆราชเท่านั้น เว้นแต่พระภิกษุรูปนั้นๆ ท่านจะมีฐานันดรศักดิ์ทางพระราชวงศ์อยู่แล้ว.
คำราชาศัพท์ที่ควรทราบ
พระภิกษุที่เป็นพระราชวงศ์ ใช้ราชาศัพท์ตามลำดับชั้นแห่งพระราชวงศ์ สำหรับสมเด็จพระสังฆราชเจ้า(สมเด็จพระสังฆราชที่เป็นพระราชวงศ์) ใช้ดังนี้
-
- คำขึ้นต้น ใช้ว่า ขอประทานกราบทูล (กล่าวพระนามเต็ม)
- สรรพนามแทนผู้พูด ใช้ว่า ข้าพระพุทธเจ้า
- สรรพนามแทนพระองค์ท่าน ใช้ว่า ใต้ฝ่าพระบาท
- คำลงท้าย ใช้ว่า ควรมิควรแล้วแต่จะโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม
สมเด็จพระสังฆราช ซึ่งดำรงตำแหน่งสกลมหาสังฆปริณายก ใช้ราชาศัพท์เสมอพระเจ้าวรวงศ์เธอ (ที่มิได้ทรงกรม) เช่น
-
- คำขึ้นต้น ใช้ว่า กราบทูล (กล่าวพระนามเต็ม)
- สรรพนามแทนผู้พูด ใช้ว่า เกล้ากระหม่อม (สำหรับชาย), เกล้ากระหม่อมฉัน(สำหรับหญิง)
- สรรพนามแทนพระองค์ท่าน ใช้ว่า ฝ่าพระบาท
- คำลงท้าย ใช้ว่า ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด
สรรพนามบุรุษที่ 1 ที่พระภิกษุใช้
คำที่ใช้ |
โอกาสที่ใช้ |
อาตมา |
พระภิกษุใช้กับบุคคลธรรมดาที่เป็นผู้ใหญ่หรือมีฐานะตำแหน่งสูงในโอกาสที่ไม่เป็นทางการ |
อาตมาภาพ |
พระภิกษุใช้กับพระราชวงศ์ตั้งแต่หม่อมเจ้าขึ้นไป และใช้ในโอกาสที่เป็นทางการ เช่น การแสดงพระธรรมเทศนา |
เกล้ากระผม |
พระภิกษุใช้กับพระภิกษุที่เป็นอุปัชฌาย์อาจารย์หรือที่ดำรงสมณศักดิ์สูงกว่า |
ผม,กระผม |
พระภิกษุใช้กับพระภิกษุด้วยกันโดยทั่ว ๆ ไป |
|
สรรพนามบุรุษที่ 2 ที่พระภิกษุใช้
คำที่ใช้ |
โอกาสที่ใช้ |
มหาบพิตร |
พระเจ้าแผ่นดิน |
บพิตร |
พระราชวงค์ |
คุณโยม |
บิดา, มารดา, ญาติผู้ใหญ่หรือผู้ที่อาวุโสสูง |
คุณ,เธอ |
ใช้กับบุคคลทั่วไป |
|
สรรพนามบุรุษที่ 2 ที่ฆราวาสใช้
คำที่ใช้ |
โอกาสที่ใช้ |
พระคุณเจ้า |
ฆราวาสใช้กับสมเด็จพระราชาคณะ, รองสมเด็จพระราชาคณะ |
พระคุณท่าน |
ฆราวาสใช้กับพระราชาคณะชั้นรองลงมา |
ท่าน |
ใช้กับพระภิกษุทั่วไป |
|
คำขานรับที่พระภิกษุใช้
คำที่ใช้ |
โอกาสที่ใช้ |
ขอถวายพระพร |
พระราชวงค์ |
เจริญพร |
ฆราวาสทั่วไป |
ครับ,ขอรับ |
ใช้กับพระภิกษุด้วยกัน |
|
ศัพท์สำหรับพระภิกษุที่พบบ่อย
คำที่ใช้ |
โอกาสที่ใช้ |
รูป |
ลักษณะนามสำหรับพระภิกษุสงฆ์ |
อาราธนา |
ขอเชิญ |
เจริญพระพุทธมนต์ |
สวดมนต์ |
ภัตตาหาร |
อาหาร |
ประเคน |
ยกของ(ด้วยมือ)ให้พระ |
ฉัน |
กิน |
ถวาย |
มอบให้ |
เครื่องไทยธรรม |
ของถวายพระ, ของทำบุญต่าง ๆ |
อนุโมทนา |
ยินดีด้วย |
อาสนะ, อาสน์สงฆ์ |
ที่นั่ง |
ธรรมาสน์ |
ที่แสดงธรรม |
เสนาสนะ |
สถานที่ที่ภิกษุใช้ |
จำวัด |
นอน |
สรง |
อาบน้ำ |
มรณภาพ |
ตาย |
ปลงผม |
โกนผม |
กุฏิ |
เรือนพักในวัด |
จำพรรษ |
อยู่ประจำวัด |
อุปสมบท |
บวช (บวชเป็นพระภิกษุ) |
บรรพชา |
บวช (บวชเป็นสามเณร) |
ลาสิกขา |
สึก |
คิลานเภสัช |
ยารักษาโรค |
ลิขิต |
จดหมาย |
ครองผ้า |
แต่งตัว |
ถวายอดิเรก |
กล่าวบทอวยพรพระมหากษัตริย์ |
บิณฑบาต |
รับของใส่บาตร |
ปลงอาบัติ |
แจ้งความผิดให้ทราบ |
ปัจจัย |
เงิน |
ทำวัตร |
สวดมนต์ |
เผดียงสงฆ์ |
แจ้งให้สงฆ์ทราบ |
สุผ้า |
ซักผ้า, ย้อมผ้า |
อาพาธ |
ป่วย |
|
ขอขอบคุณข้อมูลจาก คลังปัญญาไทยและ
- อ.นวลพรรณ ตาวงศ์ สนับสนุนจากกลุ่มผลิตสื่อและประยุกต์ใช้เทคโนโลยี สานักงานเขตพื้นที่การศึกษาตาก เขต 2
- คู่มือภาษาไทย ม.3 ท305-ท306 ภาคเรียนที่ 1-2 ,ประสงค์ และ นันทพร พวงแก้ว , สำนักพิมพ์ประสานมิตร , กทม. 2530
- ติวเข้มภาษาไทย ม.3,อ.ปราณี แสงอากาศ , อ.ขวัญใจ ถาวรประเสริฐ
- หนังสือแบบฝึกหัดภาษาไทย ทักษสัมพันธ์ เล่ม 2 ชั้น ม.2 ภาคเรียนที่ 2 รหัสวิชา ท204 ,อ.สุกัญญา ศักดิ์ประสิทธิ์ , อ.อังสนา วิบูลย์ชาติ , อ.ผุสสดี ธุวังควัฒน์ , อ.วรากร ใจดี , - , กทม. 2542
- หนังสือหลักการใช้ภาษาไทย กลุ่มการเรียนรู้ภาษาไทย ช่วงชั้นที่ 3 หลักสูตรขั้นพื้นฐาน 25,สนีย์ วิลาวรรณ, สุระ ดามาพงษ์, ชัยวัฒน์ สีแก้ว 44
| | | |
|
| |